Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Ekshumowano ciała niemieckich żołnierzy na Stogach

Katarzyna Moritz
14 lipca 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
Opinie (171)
3
  • Hełm niemieckiego żołnierza znaleziony podczas ekshumacji na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego na Stogach.
  • Fragmenty umundurowania i guziki znalezione podczas ekshumacji.
  • Fragmenty umundurowania i rynsztunku.

Hełm niemieckiego żołnierza znaleziony podczas ekshumacji na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego na Stogach.

fot. M. Milak

Na byłym cmentarzu ewangelickim na Stogach ekshumowano szczątki blisko 150 osób. To głównie niemieccy żołnierze, a także cywile pochowani pośpiesznie w marcu 1945 roku w zbiorowych mogiłach. - Są ludzie, którzy pamiętają i opowiadają nam te wydarzenia - mówi właściciel firmy, która zajmuje się pracami.



Czy interesujesz się historią II wojny światowej?

Prace ekshumacyjne na zapominanym cmentarzu na Stogach, przy ul. Nowotnej, nieopodal Pustego Stawu.zobacz na mapie Gdańska, zostały przeprowadzone na zlecenie Fundacji "Pamięć", która została utworzona przez Ludowy Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi.

O tym, że w latach 1880 - 1946 był tu cmentarz ewangelicki pw. Chrystusa Króla świadczy jedynie ustawiona przez miasto granitowa tablica. Mogił cmentarnych dawno już nie ma, zostały zniszczone lub zdemontowane, tak jak na większości dawnych gdańskich nekropolii.

- Dostaliśmy informację, że na terenie dawnego cmentarza powinny znajdować się zbiorowe, czy też pojedyncze mogiły ofiar wojny. Wiemy, że oprócz żołnierzy są tu też ofiary cywilne. W ciągu kilkunastu dni badań odszukaliśmy około 150 ofiar. Poza wskazaniami miejsca, otrzymaliśmy też listę poległych dostarczoną przez stronę niemiecką, których mieliśmy odnaleźć na terenie tego cmentarza - wyjaśnia Maciej Milak, którego firma "Metodis" zajmuje się pracami na cmentarzu.

Szczątki znalezione na Stogach zostaną przewiezione do Starego Czarnowa, na wojenny cmentarz na terenie województwa zachodniopomorskiego. Tam, po wcześniejszej identyfikacji, trafiają ofiary z terenu Pomorza.

- Podczas badań znaleźliśmy kilka identyfikatorów, jednak gros ofiar było pochowanych bezimiennie. W jednym przypadku przy szczątkach była butelka z danymi, dzięki temu udało nam się namierzyć żołnierza, którego nie było na liście - opowiada Milak.

Tablica pamiątkowa ustawiona w 2009 r. przypomina o istnieniu dawnego cmentarza na Stogach, niedaleko Pustego Stawu. Tablica pamiątkowa ustawiona w 2009 r. przypomina o istnieniu dawnego cmentarza na Stogach, niedaleko Pustego Stawu.

Tablica pamiątkowa ustawiona w 2009 r. przypomina o istnieniu dawnego cmentarza na Stogach, niedaleko Pustego Stawu.

fot. P. Drabowicz

Wśród odkopanych szczątków ludzkich są te należące do żołnierzy niemieckich sił lądowych, flotylli rzecznej ale też "folkszturmiści", czyli zazwyczaj starsi ludzie, zmuszeni na koniec wojny do walki. Najwięcej jest jednak cywilów, uciekinierów z terenów Gdańska, o czym świadczą obrażenia, jakie odnieśli przed śmiercią. Ich szkielety często są pozbawione kończyn czy głów, a trzeba przypomnieć, że w dniach od 23 do 26 marca 1945 roku odbyły potężne naloty na Stogi.

Stogi były ostatnim obszarem Gdańska, który został zdobyty w marcu 1945 roku przez Rosjan. Niemcy w większości uciekali na promy lub zostali wypchnięci na Wyspę Sobieszewską, która nie została zdobyta przez Armię Czerwoną do końca wojny. Niemcy bronili się tam do 9 maja 1945 roku.

Badacze zdają sobie sprawę, że w wielu punktach Stogów mogą być podobne mogiły, np. w okolicznych lasach czy nawet na prywatnych posesjach. Niewykluczone, że po wstępnej wizji lokalnej, także i tam będą prowadzone ekshumacje.

- Bardzo często mówią nam o pochówkach świadkowie czy okoliczni mieszkańcy. Choć jest ich niewielu, to przekazują nam informacje i opowiadają o tamtym okresie i wydarzeniach - przekonuje badacz.

Obecnie na cmentarzu na Stogach został do zbadania tylko jeden fragment. Nastąpi to w przyszłym tygodniu.

Niemiecki związek opieki nad grobami, podobnie jak Rada Ochrony Walk i Męczeństwa w Polsce, zajmuje się porządkowaniem mogił wojennych i zleca ekshumację zwłok żołnierzy i cywilów niemieckich z czasów II wojny światowej na terenie naszego kraju. Często są to szczątki znalezione podczas inwestycji budowlanych, bądź w wyniku planowych ekshumacji, które następnie przenoszone są na utworzone przez Niemców 12 cmentarzy wojennych na terenie Polski.

Cmentarz ewangelicki na Stogach

W okresie od około 1880 do 1942 roku, pochowano na nim ponad 1200 dawnych mieszkańców tej dzielnicy Gdańska (wówczas Heubude). Ciekawostką tej lokalnej nekropolii było istnienie wydzielonej kwatery żydowskiej (kilkanaście nagrobków z lat 30. XX wieku). Do początku lat 90. XX wieku zachowała się większość nagrobków, usuniętych następnie i zdeponowanych w nieustalonym miejscu przez służby miejskie.

Pomimo zamknięcia cmentarza przez władze sanitarne w 1942 roku, pochowano na nim interwencyjnie w masowej mogile w marcu i kwietniu 1945 roku nieustaloną liczbę zabitych i zmarłych cywilów i żołnierzy z okresu działań wojennych. Więcej o historii cmentarza na lokalnym portalu.

Zobacz także

HISTORIA (1051)

Opinie (171) ponad 10 zablokowanych

  • 2015-07-14 10:04

    Niemieccy żołnierze mnie nie interesują. (15)

    I jak chcecie to sobie dawajcie negatywy, gdyby oni wygrali wojnę to raczej by nas tu nie było...

    gosc

    8 lat

    • 178 144

    • 2015-07-14 10:17

      trzeba było się związać niemcami w 1939, pakt ribentrop-beck (2)

      dowalić ruskm, a potem wejść w układ, z Wlk Bryt i usa, i dowalić niemieszkom. I byśmy żyli jak króle, albo księcia proboszcze.... a tak...

      proste,

      8 lat

      • 40 45

      • 2015-07-14 10:21

        Układ z polska był tak dla hitlera potrzebny (1)

        jak dla cb układ z inwalidą by pokonać Pudziana.

        syku

        8 lat

        • 22 22

        • 2015-07-14 10:24

          no widzisz, poczytaj parę książek

          przykład żabojadów.

          synu peta i szkieleta

          8 lat

          • 17 12

    • 2015-07-14 10:18

      ciebie może by nie było

      a My jesteśmy , pomimo że wojnę przegrali

      MG

      8 lat

      • 12 12

    • 2015-07-14 16:50

      Witam, jestem autorem tego komentarza (10)

      i dziękuję wam Polacy za poparcie w moim komentarzu, tym co dali negatywa też sie nie dziwie bo pewnie mieli dziadka w wermachcie. Wiemy doskonale, że wielu żołnierzy niemieckich pojechało na wojnę pod przymusem ale dla innych niszczenie polski i zabijanie naszych rodaków sprawiało przyjemność. Wiec nie oczekujcie współczucia bo po zniszczonym Gdańsku możecie zobaczyć jak niemcy nas kochali. Pozdro

      Gość

      8 lat

      • 15 19

      • 2015-07-14 16:57

        dla tych którzy zabijali naszych rodaków bo myśleli że zajmą naszą ojczyzne (6)

        proponuję spoczywanie na szadółkach!!!!!

        gość

        8 lat

        • 10 10

        • 2015-07-14 17:54

          To pomyśl gdzie wtedy nas przeniosą Litwini i Ukraińcy... (5)

          perpektywa

          8 lat

          • 8 7

          • 2015-07-14 18:43

            A to Polska prowadziła wojnę z Litwą i Ukrainą? (4)

            Do ucz się gimbusie, a później wypowiadaj. Jak można porównywać w ogóle?

            rokenrolla

            8 lat

            • 6 7

            • 2015-07-14 18:44

              *doucz miało być

              rokenrolla

              8 lat

              • 4 4

            • 2015-07-14 18:55

              (1)

              O zajęciu siłą Wilna w 1920 i rozbiorze Ukrainy wspólnie z Rosją Radziecką w 1921 już gimbopatrioci nie wiedzą?

              ślimak na zboczu

              8 lat

              • 9 5

              • 2015-07-17 18:00

                znawca tematu z tvnu

                Porównujesz agresję niemiecką na Polskę do odzyskania części naszych przedrozbiorowych ziem? Pozdrawiam gimbolemingu

                ja

                8 lat

                • 2 0

            • 2015-07-15 09:56

              Wojny oficjalnie nie bylo ale....

              Ukraincy na kresach do 1939 byli traktowani przez polskich panow jak zwierzeta pociagowe. Oczywiscie nie tlumaczy to rzezi ale warto o tym pamietac zeby pozniej nie wyjsc na durnia.

              Hans

              8 lat

              • 2 8

      • 2015-07-14 19:44

        Niemiecki Gdańsk zniszczyli Rosjanie! (1)

        8 lat

        • 22 2

        • 2015-07-15 10:06

          nie tylko

          amerykanie wcześniej przeprowadzili kilka konkretnych nalotów

          mark

          8 lat

          • 3 1

      • 2015-07-15 21:06

        Nie masz za Co dziekowac

        Twoj dziadek pewnie walczyl w armi czerwonej a jak dostal kwaterunek na ziemiach odzyskanych to pierwszy raz w zyciu w****** sie w lazience a nie za stodola

        wiec zgadzam sie z toba przegrana niemcow byla skokiem cywilizacyjnym dla takiCh wschodnich chlopow .

        inaczej pasl bys krowy a wycieczce do gdanska mogl bys tylko pomazyc

        Hindenburg

        8 lat

        • 2 2

  • 2015-07-14 10:05

    Ekshumować czy nie ekshumować? (1)

    Z tego co mi wiadomo miejsca pochówku Żydów są nienaruszalne.

    8 lat

    • 45 32

    • 2015-07-14 18:11

      Jak dobrze zapłacisz

      to dostaniesz zgodę , ostatnio oglądałem film z Niemiec, chyba z Hamburga, w jakimś miejscu postawiono dom handlowy , na cmentarzu ż. Za zgodą oczywiście słono opłaconą, przy wejściu zrobili jakąś ścianę pamiątkową i ok.

      je dwa bne zakryte...a Lenin milczy...

      8 lat

      • 3 1

  • 2015-07-14 10:06

    Odesłać na teren Niemiec... (8)

    wed

    8 lat

    • 90 36

    • 2015-07-14 10:22

      Dlaczego

      większość z nich to zapewne byli mieszkańcy Gdańska

      galaretka

      8 lat

      • 21 10

    • 2015-07-14 11:49

      (6)

      To byly tsreny niemieckie wtedy ty lemingu ;)

      ggg

      8 lat

      • 10 9

      • 2015-07-14 12:56

        (3)

        to były nie żadne tereny lecz ziemie Polskie okupowane od rozbiorów przez niemieckich bandytów kłamco

        8 lat

        • 11 14

        • 2015-07-14 14:39

          ? (1)

          Taaaaaak, ...a Lwów Polacy okupowali przez 700 lat podobnie jak Wilno?

          wstyd

          8 lat

          • 3 6

          • 2015-07-14 17:44

            nie - lwów był miastem słowiańskim więc o żadnej okupacji mowy być nie może a bandyckich sotni z dzikich pól jeszcze na świecie nie było
            a Wilno to ciekawy przypadek - miasta które się spolonizowało pokojowo i z własnej woli

            8 lat

            • 7 0

        • 2015-07-15 10:46

          Proponuje otworzy ksiszke do historii lemingu. Rece opadaja jaki poziom glupoty niektorych osob co ta pisza. Z checia by napisali historie po swojemu na nowo bo cos im nie pasuje.

          8 lat

          • 3 2

      • 2015-07-14 14:52

        Były (1)

        i tyle w temacie. Odesłać niemieckich zbrodniarzy.

        egegr

        8 lat

        • 7 5

        • 2015-07-14 22:08

          Ale dlaczego

          większość z nich to zapewne byli mieszkańcy naszego miasta

          MG

          8 lat

          • 3 4

  • 2015-07-14 10:06

    A zmarłych nie mówi się źle... a o zbrodniarzach? (5)

    Czy zbrodniarze nie zależnie od wiary i pochodzenia narodowościowego zasługują na szacunek?

    I

    8 lat

    • 57 40

    • 2015-07-14 10:13

      (2)

      Należy chyba rozgraniczyć zbrodniarzy o zwykłych żołnierzy...

      8 lat

      • 26 4

      • 2015-07-14 12:59

        (1)

        takie głupawe usprawiedliwianie zbrodniczego "wojska" może sadzić tylko ktoś kto zupełnie nie zna historii, wermacht był nie mniej zbrodniczy od ss, ich "wojsko" wielokrotnie na przestrzeni wieków to pokazywało, nawet w 1914 roku w zupełnie innym świecie potrafili dokonywać masowych rozstrzeliwań i grabieży a w okresie rozpętanej przez siebie drugiej wojny światowej robili to już instytucjonalnie!

        8 lat

        • 3 9

        • 2015-07-14 13:05

          Z tego, co mi wiadomo rozkazy należało wykonywać, bez względu na przynależność państwową armii inaczej kula w łeb!

          8 lat

          • 8 4

    • 2015-07-14 19:46

      To nie byli zbrodniarze. Bronili Gdańska przed rosjanami i polakami....

      8 lat

      • 4 2

    • 2015-07-14 21:03

      tak

      8 lat

      • 3 0

  • 2015-07-14 10:14

    Pomijając okoliczności pochówków, to musiało być straszne dla rodzin. (2)

    Poszedł mąż, syn, na wojnę i nie wiadomo co się z nim stało, gdzie został pochowany, a może przeżył i żył daleko od domu.

    8 lat

    • 114 9

    • 2015-07-14 12:46

      sami sobie hitlera wybrali

      8 lat

      • 10 9

    • 2015-07-14 13:04

      nie szedł na żadną wojnę tylko szedł mordować Polaków, Rosjan których traktowano powszechnie w niemczech jako podludzi
      zwożono tam miliony polaków do pracy przymusowej jako niewolników
      nie ma co współczuć tylko splunąć w gębę

      8 lat

      • 12 14

  • 2015-07-14 10:16

    Dlaczego za moje pieniądze? Niech płacą Niemcy. (4)

    8 lat

    • 58 86

    • 2015-07-14 10:25

      przecież (...) za to płacą Niemcy, stoi jak byk w artykule

      8 lat

      • 36 4

    • 2015-07-14 10:35

      Chociażby dlatego, że jest to dziedzictwo naszego miasta. Poza tym z artykułu wynika, że za prace płaci udowy Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi.

      rer

      8 lat

      • 19 5

    • 2015-07-14 10:57

      Przecież płacą poprzez fundację Pamięć...

      8 lat

      • 11 4

    • 2015-07-14 23:38

      Niemcy płacą za ekshumacje

      mają to dobrze zorganizowane

      maciek

      8 lat

      • 3 0

  • 2015-07-14 10:19

    Ekshumowano ciała niemieckich zbrodniarzy wojennych na Stogach. (15)

    Należy nazywać rzeczy po imieniu.
    Jesienią 1939 roku w lasach Pomorza Gdańskiego, obejmującego tereny Kaszub, Kociewia i byłego Wolnego Miasta Gdańska, Niemcy rozstrzelali około 60 tys. Polaków - nauczycieli, wojskowych, urzędników, duchownych, działaczy społecznych i politycznych. Największymi z miejsc kaźni stały się Lasy Piaśnickie w pobliżu Wejherowa i Las Szpęgawski koło Stargardu Gdańskiego. Dotychczas udało się ustalić 852 nazwiska z około 2 tys. ofiar Piaśnicy pochodzących z wybrzeża gdańskiego. Zupełnie anonimowe są pozostałe ofiary likwidowani w ramach akcji eutanazyjnej pacjenci szpitali psychiatrycznych oraz przedstawiciele polskiej mniejszości narodowej z głębi Niemiec. Rozstrzeliwane były całe rodziny. Według szacunków, w Lasach Piaśnickich Niemcy zamordowali w sumie 12-14 tysięcy osób.

    Współcześnie o niemieckich zbrodniach w pomorskich lasach pamiętają jedynie mieszkańcy Pomorza, którzy nazywają Piaśnicę "Pomorskim Katyniem" albo "Kaszubską Golgotą".

    Paweł

    8 lat

    • 249 32

    • 2015-07-14 10:37

      (3)

      Szukam na mapie Stargardu Gdańskiego i nie mogę znaleźć.

      rer

      8 lat

      • 14 18

      • 2015-07-14 11:21

        (1)

        No to do przedszkola

        8 lat

        • 13 9

        • 2015-07-14 14:01

          A Tobie do zerówki. Nie ma w Polsce miejscowości Stargard Gdański. Jest Stargard Szczeciński, oraz StarOgard Gdański.

          Tfc

          8 lat

          • 16 6

      • 2015-07-14 20:20

        Szwabski troll kieruje dyskusję na boczne tory. Czy to istotne, jak ktoś napisał Starogard Gdański? Ważne jest to, że upamiętniamy 60 tys. bezbronnych ludzi zarżniętych przez niemiecką społeczność w imię narodu niemieckiego.

        Wieczna chwałą pomordowanym Polakom a Niemcom wieczne potępienie.

        stryj

        8 lat

        • 12 0

    • 2015-07-14 11:41

      o Piaśnicy i Stutthofie

      o Piaśnicy,Stutthofie obrońcach Poczty i Westerplatte uczono mnie w latach 80 i 90 w podstawówce i liceum. Było w tzw tv reżimowej dużo filmów i reportaży na ten temat. Więc dla chcącego się dowiedzieć nic trudnego. (nie pochodzę z Pomorza)

      ron

      8 lat

      • 12 3

    • 2015-07-14 12:56

      To więcej niż w osławionym Katyniu A jakoś rządzący tu nie przyjeżdżają (2)

      ***

      8 lat

      • 17 1

      • 2015-07-14 13:09

        bo najwyraźniej są na usługach berlina
        ponadto ciężar gatunkowy zbrodni jest nieporównywalny i miał o zgrozo charakter stricte narodowy
        dlatego przemilczanie tych faktów a w każdym województwie są setki takich miejsc należy traktować jako celowe działanie i zdradę stanu
        o ileż łatwiej rozpętać lokalną wojenkę o jakiś postsowiecki pomnik (zamiast po cichu przenieść go na cmentarz...)

        8 lat

        • 7 2

      • 2015-07-14 22:33

        Bo widzisz w Katyniu rozstrzelano ,,elite"

        a w Piaśnicy zwykłych ludzi, którzy byli Polakami. Gdyby wśród nich znalazło się kilku generałów i pułkowników, to cały świat słyszałby o tych wydarzeniach.

        Tom

        8 lat

        • 6 1

    • 2015-07-14 13:02

      Poducz się Paweł.

      Najpierw geografii. Starogard Gdański a nie Stargard. Potem gramatyki, historii w końcu elementarza prawa. Czy jeśliby te osoby pochowane na Stogach przeżyły wojnę to byłyby zbrodniarzami ? Raczej jeńcami i tylko część z nich.

      zaf

      8 lat

      • 8 8

    • 2015-07-14 14:03

      (1)

      Polacy to ginęli z rąk banderowców na Wołyniu.

      Darek

      8 lat

      • 10 2

      • 2015-07-14 17:41

        nie banderowców tylko ukraińców tak samo jak większość niemców była "nazistami": tak samo większość ukraińców była "banderowcami" czyli nazistami

        8 lat

        • 9 3

    • 2015-07-14 15:58

      dziękujemy za sugestię

      tytuł został poprawiony

      redakcja

      8 lat

      • 0 1

    • 2015-07-14 18:15

      ja ja naturlich

      Genau und soldaten Wehrmacht banditen .
      und was?
      In Deutschland grosse geld... Technologische und eksportieren maestro welt...

      II Kriegs ist motoren Deutsche imperium.

      D.S.v.D

      8 lat

      • 4 1

    • 2015-07-15 21:19

      Nalezy zeczy nazwac po imieniu

      Pierwsze godziny wolny a polsce roztrzeliwuja niemieckich obywateli
      Ale nie uczyli tego na Historii pewnie zapomnieli obozy KC przez polakow prowadzonych po wojnie tez.
      Masz racje niemcy mordowali wszystkich tylko twoj dziadek im uciekl
      a na obroncow westerplatte nie starczylo im kul chociaz byl poczatek wolny. No I dziwnym zbiegiem okokicznosci niektorzy westeplaczycy po wojnie zamieszkali w niemczech orany czyzby byli chozy psychicznie jak ty tak wielcy patryjoci
      Nastepnym razem skomentuj tylko a niepisz pierdul inie siej propagndy nienawisci .Bo zaraz wyjdzie na jaw ze twoj dziadek byl polskim policjantem KC oswiecim

      Hindenburg

      8 lat

      • 0 2

    • 2015-07-15 21:42

      Stargard Gdański

      Stargard Gdański a cóż to?

      Fakir

      8 lat

      • 0 1

  • 2015-07-14 10:22

    Nie (4)

    Niemcom nie należy się nic, wykopać i wywalić.

    PAWEŁ ZE STOGÓW

    8 lat

    • 69 90

    • 2015-07-14 12:53

      a skąd wiesz że wśród tych żółnierzy nie było Kaszubów, Ślązaków (1)

      czy Wielkopolan siła wcielonych do Wehrmachtu?

      jandalf

      8 lat

      • 23 6

      • 2015-07-14 14:21

        przecież taki Paweł ze Stogów z J. polskiego i historii całą

        podstawówkę przejechał na 3=, więc takiemu nie przetłumaczysz o II wojnie światowej; wie tyle co naoglądał się 4 tankistow i sobaka.

        ala

        8 lat

        • 10 11

    • 2015-07-14 14:04

      A potem takich jak ty w łeb i na ich miejsce.

      Tfc

      8 lat

      • 6 8

    • 2015-07-14 14:42

      pytanie

      Czy Pawel ze Stogów" nie jest tym Ukraińcem, który z Cmentarza Orląt zrobił wysypisko śmieci i wolał identycznie: "Lachom nie należy się nic, wykopać i wywalić."?
      Pawel - rozpoznałem cię!

      wstyd

      8 lat

      • 7 7

  • 2015-07-14 10:22

    Ciała żołnierzy.

    Raczej ekshumowano kości.

    Kos

    8 lat

    • 48 7

  • 2015-07-14 10:33

    "zdeponowano w nieznanym miejscu przez władze miejskie" (2)

    Bez komentarza.

    8 lat

    • 71 1

    • 2015-07-14 12:44

      któryś z łaskawie nam panujących pewnie wykorzystał nagrobki do budowy

      rezydencji ale o tym cisza!
      Np:
      R: Paweł, co będziesz kupował granit jak tam się tego cała kupa wala po krzakach?.
      P: Masz rację Rysio, biorę! Jakoś się to spisze na straty albo zrobi protokół zniszczenia.
      :)

      sowa

      8 lat

      • 10 3

    • 2015-07-14 17:56

      A ja jeszcze pamiętam niwelowanie dawnych fos przy domu zdrojowym na pomorskiej gdzie zasypywano fosy połamanymi tablicami

      podobnie było z sadzawka dla rybek w Ogrodzie potanucznym w Oliwie i tylnym wejściem do parku.Wszystko zniknęło dopiero kilka lat temu.

      nekrofil

      8 lat

      • 2 0

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (1051)

Najczęściej komentowane

"Popis" tego kierowcy to kiepska reklama dla marki BMW

"Popis" tego kierowcy to kiepska reklama dla marki BMW

Martwe dziki na Karwinach. Otrute czy padły z głodu?

Martwe dziki na Karwinach. Otrute czy padły z głodu?

więcej

Najczęściej czytane